درباره احمد عبادی
برتریها: احمد عبادی، استاد برجسته موسیقی سنتی و نوازنده توانمند سه تار به شمار می رفت که افزون بر تربیت نسلی از برجسته ترین موسیقی دان های تاریخ ایران با تحولی شگرف در سبک نوازندگی، روشی را خلق کرد که تا آن زمان هنرمندی همانند آنرا اجرا نکرده بود.
احمد عبادی آخرین یادگار و آخرین بازمانده هنری خاندانی است که گنجینه پربهای ردیف موسیقی سنتی ایران را به دست آیندگان سپردند؛ گنجینه ای که می توان از آن بعنوان اسطوره موسیقی ایران یاد کرد. عبادی فرزند میرزا عبدالله اولین راوی ردیف و نوازنده پرقدرت سه تار است، در ۱۲۸۵ خورشیدی چشم به جهان گشود. او همیشه نگران آینده موسیقی ایران و خصوصاً سه تار نوازی بود. روح الله خالقی در کتاب اول سرگذشت موسیقی ایران درباره عبادی چنین می نویسد: «هنگامی که بیش از هشت سال نداشت با ترانه های ضربی موسیقی آشنا شد. احمد آغاز به نواختن سه تار کرد که سایه پدر از سرش دور شد و میرزا عبدالله بدرود حیات گفت و وی از تعلیمات استاد محروم شد اما چون آتش عشق موسیقی در دلش شعله ور بود، نزد خواهران خود که از تعلیمات پدر برخوردار شده بودند، اصول نوازندگی را آموخت و به جایی رسید که در ۱۸ سالگی سازش شنیدنی بود. احمد نه فقط از لحاظ موسیقی، ذوق و قریحه نوازندگی جانشین پدر بود بلکه از جهت حسن خلق و ادب و مهربانی بهترین یادگار میرزا عبدالله است.»
سبک جدید نوازندگی سه تار
عبادی در طول ۶۰ سال نوازندگی با سه تار، عطر موسیقی اصیل ایران را در فضا پراکند و پراحساس ترین و پرجاذبه ترین نغمات ردیف را از خود به یادگار گذاشت. برخی از نوارهای او موجود است که باید به نحو مناسب از آنها استفاده گردد. استاد عبادی اعتقاد داشت که شخصیت ویژه و چگونگی نوازندگی سه تار رعایت نمی گردد و بیشتر افرادی که به نوازندگی این ساز می پردازند، صدای واقعی سه تار از سازشان به گوش نمی رسد. عبادی در نواختن سه تار دارای سبک و روشی مخصوص به خود بود که کمتر فردی توانسته از عهده تقلید آن بر آید. عده ای سبک خاص ساز زدن او را مربوط به امکانات و وسایل صدابرداری زمان وی می دانند. مضراب های تک سیم و دومضراب ها از مشخصه های بارز سبک وی هستند. از دیگر شاخصه های ساز استاد، بداهه نوازی های زیبا، ویبره های طولانی و گلیساندوهای بموقع و زیبا که به ساز استاد زیبایی های خاصی بخشیده بود. از کارهایی که وی در نوازندگی سه تار ایجاد کرد، ابداع کوک های مختلف در سه تار است که در آلبوم کوک سه تار آنها را ارائه کرد. عبادی دریافته بود که تعدادی از این کوک ها مناسب سه تار نیستند و ۲ نوار بعنوان آموزش کوک سه تار منتشر نمود که در آن برای گام های مختلف و حتی گوشه های مختلف کوک معرفی کرده بود. عبادی مدت ها در وزارت پیشه و هنر به تدریس و تحقیق در موسیقی ایرانی و سه تار پرداخت و در جهت معرفی موسیقی ملی ایران کنسرتهای مختلفی در داخل و خارج از کشور همچون فرانسه، ایتالیا، آلمان و اتریش برگزار کرد که مورد استقبال هنردوستان واقع شد.
نقش و جایگاه عبادی در موسیقی امروز ایران
عبادی در موسیقی امروز ایران از نقش، نشان و جایگاه خاصی برخوردارست و اگر بخواهیم در موسیقی اصیل ایران با تاکید بر ارزش ها و معیارهای سنتی یک فرد را در برگیرنده جمیع شرایط استادی و به مثابه نماد این عنوان بدانیم باید بر نام او درنگ نماییم. موسیقی سنتی ایران خصوصاً در دهه های گذشته در وجود عبادی تجسم و تبلوری انسانی یافته و او سنت و بدعت را بر شالوده درک و جذب عمیق اصالت و ضرورت به روشی متوازن در هم آمیخته است. ساز او ریشه در عمیق ترین لایه های سنت های کهن موسیقی بیانی امروزین دارد. به عبارت دیگر او از این توانمندی شگرف برخوردار بود که افزون بر حفظ و عرضه داشتن درونمایه سنتی، آثار خودرا به شکلی بپردازد که شنونده صاحبدل آنرا شیوه و راهی نو بداند و این مساله به جهت بهره بردن در دوفضا و هوای روز گذشته و امروز یعنی در هم آمیختن خاصیت ها و عناصر اصلی شیوه و اسلوب قدیم و جدید بود.
عبادی با وجود مدعیانی که به بهانه پیشرفت و تحول موسیقی ایران با بهره بردن خام دستانه از ملودی ها و تکنیک های دست دوم و سوم غرب در غایت بی هویتی و بی مایگی بهره می بردند، عمیقا ریشه در سنت های کهن داشت و می دانست که دستیابی به راه و روشی استوار جز در راه و امتداد و ادامه راه گذشتگان ممکن نیست و نادیده انگاشتن کوشش های افرادی که در طول سده ها، راه را هموار و پیراسته اند تا چه حد دور از خرد و ذوق سلیم است.
عبادی آغازگر راه و روندی تازه در سه تار نوازی بود که از گذر سال ها تجربه و کنکاش به اوج پختگی، صلابت و ایجاز رسیده بود؛ ایجازی که در آن گویی کمال و زیبایی در هم تنیده بودند. وی در زندگی خود نیز چنین بود از اطناب پرهیز می کرد. ممتازترین خاصیت سبک عبادی گرایش او بسادگی است که در رویکرد وی از کثرت به قلت و از پیچیدگی بسادگی نمودی بارز دارد. روح الله خالقی در این زمینه چنین گفته است: «احمد عبادی نه فقط از لحاظ موسیقی و ذوق و قریحه نوازندگی جانشین پدر است، بلکه از جهت حسن خلق، ادب و مهربانی بهترین یادگار میرزا عبدالله است. خانه دل باران از مهر و محب او آکنده است. هنگامی که انگشتانش بر روی پرده های ساز به گردش می آید و ناخن بر قوتش آهنگ ساز را به گوش می رساند، قلب آدمی در سینه می تپد و نغمه های دلپذیرش هزاران خاطره شیرین را در پیش دیدگان شنونده می گذراند که هیچ هنری را این همه تاثیر اعجاب انگیز نیست.»
عبادی دقیق و ظریف راهی را پیش گرفت و به جایگاهی رسید که اهل فن آنرا رشک انگیز می خوانند. او سال ها بی آنکه نیازی به پایگاه و به اصطلاح کادر تبلیغی داشته باشد بر دل و جان صاحبدلان حکومت می کرد. او از آن دست هنرمندانی بود که پوسته تنگ دوران خودرا می شکافند و ازآنجا به ذوق و پسند آینده و به مجموعه ذوق دلپذیر ملی نقب می زنند.
عبادی با سه تار کوچک خود بسی بیش از ترکیب سازهای فراوان، خاصیت موسیقی ایرانی را باز می تاباند. ساز و نوای او به چشمه ساری خرد اما زلال و بی غش می ماند که گویی دریایی را در خود خلاصه می کرد.
او سال ها در اوج اقتدار هنرمندانه خود زیست؛ اوجی بلند که قلمرو او را در عرصه موسیقی ایران تعیین می کرد و از این پس نیز به صورتی دیگر به حیات خود ادامه خواهد داد.
شیوه نوازندگی عبادی، اگر نه خارق العاده بی شک کاری فوق العاده، برجسته و بی همانند بود و چنین نیز ماند. عبادی شیوه سه تار نوازی را متحول کرد و بر شالوده سنت های کهن طرح نو در انداخت و به جایگاهی دست یافت که کمتر فردی بدان پایه و توان رسیده است.
او به درستی دریافته بود که پیروی کورکورانه از شیوه هایی که گذشتگان قبل از او به کار برده اند و سماجت در تکرار مکرر قدیمی ترین وجوه آن، گذر در ظلمات است. پس سنت را به مفهوم عمیق تر و گسترده تری نگریسته بود. چگونگی برخورد عبادی با مجموعه سنت عبرت آموز است. او دریافت که باید میان سنت و بدعت پیوند محکمی بوجود آورد به شکلی که هیچ نوع انقطاع و گسستگی در آن راه نیابد و این توازن و هماهنگی تنها به مدد ذهن خلاق و نوعی وابستگی تاریخی پدید آمد.
عبادی همیشه هنرمندانه و به دور از هیاهو و جنجال زیست. در دوران قبل از انقلاب اسلامی با همه ارزش و اعتبارش در پس هیاهویی که برخی به راه انداخته بودند، ناشناخته ماند و بعد از انقلاب نیز در گیر و دار گردش پرشتاب انقلاب، نسل جوان کمتر فرصت و مجال شناخت این چهره گرانقدر هنر را یافت. او مدتی را در مشاغل دولتی و در خدمت شهربانی کل کشور گذراند و بعد از آن به وزارت اقتصاد ملی انتقال یافت. اولین اثری که از استاد احمد عبادی ضبط شده، صفحاتی است که در ۱۳۱۰ خورشیدی به وسیله کمپانی پولیفون تهیه شده است. یکی تکنوازی سه تار در دستگاه ماهور و دیگری در دستگاه شور که توسط رضاقلی ظلی خوانده شد.
اسماعیل نواب صفا شاعر و ترانه سرای نامدار در ۱۳۲۷ خورشیدی، عبادی را به رادیو دعوت کرد و برای اولین بار در مرداد ۱۳۲۷ خورشیدی صدای روح نواز سه تار عبادی از رادیو پخش گردید و همنوازی های وی با غلامحسین بنان و محمدرضا شجریان آثاری ماندگار در قالب برنامه گل ها به جا گذاشت. خود استاد عبادی چنین می گوید: «در زمانی که جوان بودم، سریع مضراب زدن در نوازندگی سه تار بسیار مهم بود و هر فرد سریع تر می نواخت از او بعنوان شخصی که خوب سه تار می زند، یاد می کردند اما هنگام ضبط صفحات در گذشته ها، این سرعت زیاد در نواختن سبب بد پر شدن صفحات می شد و هنگام شنیدن صفحات ضبط شده، مضراب های سه تار شفاف به گوش نمی رسید بنا بر این به این فکر افتادم که این مشکل را بر طرف کنم و برای حل این مشکل از سرعت مضراب زدن کاستم، توقف ها را بیشتر کردم، مضراب ها را قوی تر و بسیار شفاف تر بیان کردم.» همین روش به همراه احساس سرشاری که وی در کارهایش انجام می داد، شیوه جدید و بدیعی را در سه تار نوازی بوجود آورد که مورد توجه اساتید و شنوندگان موسیقی ایرانی واقع شد و بعد ها بوسیله خیلی ها مورد تقلید قرار گرفت.
سرانجام احمد عبادی
احمد عبادی، بزرگ مرد موسیقی ایران زمین در ۱۳۷۱ خورشیدی، بعد از دوره ای سخت در مبارزه با بیماری، دیده از جهان فانی فرو بست.
منبع:
- پایگاه جامع موسیقی ایرانی
- مجله ادبستان فرهنگ و هنر، فروردین ۱۳۷۲
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد درباره احمد عبادی